روستای جاغرق

دهستان جاغرق از توابع شهرستان طرقبه و شاندیز و در جوار شهرستان مشهد مقدس که در حدود 7 کیلومتری جنوب غربی شهر طرقبه و 21 کیلومتری شمال غربی مشهد قرار گرفته است و در عرض جغرافیایی 3/19 درجه شمالی و 56/49 درجه شرقی قرار دارد. محدوده شرقی روستا حدود 25 کیلومتر مربع که از شمال به طرقبه و نغندر و از سمت راست غرب تا خط الراس ارتفاعات بینالود و از سمت جنوب تا خط الراس ارتفاعات و از سمت شرق تا روستای عنبران قرار گرفته است. حداکثر مطلق درجه حرارت در دهستان جاغرق در تیرماه 39 درجه سانتیگراد و حداقل مطلق درجه حرارت در ماه دی با 10/5- درجه سانتیگراد به ثبت رسیده است که نشان دهنده دامنه شدید دما در این روستا با حدود 50 درجه سانتیگراد به ثبت رسیده است. وسعت اراضی روستا حدود 8000 هکتار و طول رودخانه حدود 25 کیلومتر و دره های فرعی همراه قنوات و باغات به طول 20 کیلومتر می باشد.

علل پیدایش روستا و قدمت آن :

روستای جاغرق از نظر جمعیتی ، اقتصادی و ... از روستاهای پرجمعیت و مهم شهرستان مشهد به شمار می رود. همچنین بنا به مطالعات و بررسی های انجام شده این روستا از قدمت زیادی برخوردار می باشد و علت پیدایش اولیه روستا در محل فعلی آن، وجود آب فراوان، آب و هوای مناسب و وجود امنیت بوده است. مطالعات انجام شده در این مورد نشان می دهد، روستای جاغرق در سالهای حدود 500 ه – ق وجود داشته است. سنگ قبرهایی در گورستان عمومی این روستا تاریخ آنها را در سالهای 589 ه – ق نشان می دهد. همچنین کتیبه ای در این روستا نشان می دهد مسجد جامع این روستا در زمان سلطنت شاه عباس مورد تعمیر قرار گرفته است که نشاندهنده قدمت تاریخی این روستا می باشد.

وجه تسمیه روستا :

کلمه جاغرق از ترکیب دو کلمه جا به معنی محل و مکان و غرق به معنای زیر آب بودن می باشد. که در گذشته به دلیل آب فراوان در محل روستا این محل به این نام معروف شده است. همچنین بعضی از مردم روستا معتقد هستند جام آب یکی از سلاطین در محل چشمه آبی در این روستا در آب غوطه ور می شود که پس از آن محل این روستا به جاغرق معروف می شود و تاکنون ادامه می یابد.

هسته اولیه روستا :

مطالعات و بررسی های انجام شده در این زمینه نشان می دهد اولین مساکن روستا در قسمت مرکزی روستا و در اطراف مسجد جامع این روستا و حاشیه رودخانه بوجود آمده و پس از آن در جهات مختلف گسترش یافته شکل فعلی خود را پیدا می کند .

مراحل توسعه فیزیکی روستا :

همچنانکه اشاره گردید، هسته اولیه روستای جاغرق در حاشیه رودخانه و اطراف مسجد جامع روستا بوجود آمده و در طی زمان توسعه پیدا نموده است. مراحل مختلف توسعه روستای جاغرق در سه دوره زمانی : توسعه روستا قبل از سالهای 1342، توسعه روستا در سالهای 1342 تا 1357، توسعه روستا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سال 1357 و بعد از آن می باشد.

بافت روستا و عوامل موثر در شکل گیری آن :

روستای جاغرق به دلیل واقع شدن در دره رودخانه جاغرق با محدودیت های زیادی در گذشته و در حال حاضر برای توسعه کالبدی روستا مواجه بوده است. همچنین اراضی بستر استقرار روستا از شیب های تند و متعددی برخوردار می باشند. این مهم همراه با عواملی از قبیل نوع معیشت در گذشته، وسایل حمل و نقل روستاییان و ... باعث شده است تا روستای جاغرق از بافت کالبدی نامنظم و ارگانیک با معابر پرپیچ و خم، کم عرض، غیر قابل استفاده برای حرکتهای سواره، مساکن با وسعت کم و بسیار فشرده بصورت پلکانی و ... برخوردار گردد که این وضعیت در آینده علیرغم اصلاح بافت روستا، کماکان ادامه خواهد داشت.